МОЙ КРАЙ - ІВАЦЭВІЧЧЫНА

 

 Паважаныя сябры, на гэтай старонцы вы маеце магчымасць пазнаёміцца са знакамітымі людзьмі і цікавымі мясцінамі, з гісторыяй і сучасным жыццём самага дарагога для мяне куточка на зямлі - маёй Радзімы. Пэўна ўсе людзі "да месца, дзе нарадзіліся і ўзгадаваны ў Бозе, вялікую ласку маюць", але  я хачу, каб і вы палюбілі гэты цудоўны край. На жаль, часам мы вельмі мала ведаем пра месца, дзе нарадзіліся. Давайце разам збіраць, захоўваць, вывучаць яго гісторыю, часцей успамінаць пра людзей, што жылі тут калісьці, і што жывуць цяпер. Гэта наша багацце. Гэта наша памяць. Тое, што павінны мы перадаць нашчадкам. 

 Маршрут построен. Ивацевичи.

 

Константин Рокоссовский - 

маршал СССР и Польши. 24 июня 1945 года командовал Парадом Победы в Москве. Родился в г.п.Телеханы Ивацевичского района.

В первую мировую войну добровольцем ушел на фронт, служил в драгунском полку. За храбрость был награжден Георгиевскими медалями 3-й и 4-й степени и Георгиевским крестом 4-й степени. Стал младшим унтер-офицером. После революции вступил в Красную Армию. В годы Гражданской войны командовал эскадроном, дивизионом, полком. Был дважды ранен и дважды награжден орденом Красного Знамени. Затем командовал бригадой.

В 1925 г. окончил Кавалерийские курсы усовершенствования комсостава, в 1929 г. - Курсы усовершенствования высшего начальствующего состава при Академии им. Фрунзе. Участвовал в боях на Китайско-Восточной железной дороге. В августе 1937 г. Рокоссовский был арестован, обвинен в связях с польской и японской разведками, осужден, но в марте 1940 г. по ходатайству С.М. Буденного, С.К. Тимошенко и Г.К. Жукова освобожден и после курса лечения возвращен в войска. Войну Рокоссовский встретил в Киевском особом военном округе командиром 9-го механизированного корпуса в звании генерал-майора.

Утром 22 июня 1941 г. Рокоссовский поднял корпус по боевой тревоге и, совершив 200-километровый марш, с ходу атаковал противника. Это была одна из немногих успешных атак в тот трагический день. В конце июня 1941 г. 9-й мехкорпус под командованием Рокоссовского принял участие в танковом сражении 1941 г. под Дубно, Луцком и Ровно. Затем Рокоссовский командовал Ярцевской армейской группой под Смоленском. Там же был назначен командующим 16-й армией, особенно отличившейся в Московской битве. В одном из боев командарм был тяжело ранен.

 

Гістарычнае месца ў Івацэвічах – Загрыдава

Admin_7 15 апреля, 2020

А вы ведалі, што ў цэнтры Івацэвічаў размяшчалася былое ўрочышча Загрыдава? Калісьці там была сядзіба праваслаўнага святара, а раней і ўніяцкага. Менавіта там некаторы час жыў Усевалад Ігнатоўскі, і там нарадзіўся адзін з ягоных сыноў (Усевалад Ігнатоўскі – сын Быценскага святара, наш знакаміты зямляк, дзяржаўны дзеяч, вучоны-гісторык, першы прэзідэнт Акадэміі навук Беларусі. Пра яго ёсць артыкул у кнізе Алеся Зайкі «Крыніцы і вытокі». Аб гэтым  паведаміў наш чытач Вадзім Мінчук, чалавек нераўнадушны да гісторыі нашай радзімы.
Сапраўды, адшукалася карта 1910 года. На ёй Івацэвічы пакуль што і не існуюць як паселішча – такімі яны былі больш за 110 гадоў таму. Ёсць станцыя чыгуначная, ёсць гасціны двор Івацэвічы – гэта нішто іншае, як маёнтак Юндзілаў, цяперашняя наша цэнтральная раённая бальніца.
Відаць на карце некалькі дамоў – у цяперашнім раёне СШ №1 г. Івацэвічы. А болей няма ніякіх забудоў – гэта самы час нараджэння Івацэвічаў.
І вось насупраць чыгуначнай станцыі вельмі выразна відаць – на беразе ручая, якраз у трохкутніку між ручаём і дарогай (а дарога – гэта знакаміты тракт Масква-Варшава) размешчаны пабудовы. І надпіс-тлумачэнне: «Дв. св. Загридово» – двор святара Загрыдава.
Такім чынам, месца мела адмысловую назву!
Загрыдава, відавочна ж, – тапонім, прывязаны да ракі Грыўды. Вельмі верагодна, што першапачаткова ён гучаў як Загрыўдава – «за Грыўдай», але цягам часу «ў» згубілася. Ды, па шчырасці, назвы вёсак і паселішчаў на старых картах іншым разам вельмі здзіўляюць. Да прыкладу, цяперашні Селец ля Дабромысля недзе напісаны як Сельцы, недзе – Сельца. А нашы Панкі побач на гэтай карце маюць мяккі знак – Панькі. То не будзем здзіўляцца.
Але як напісана, тое і маем: Загрыдава.
Зусім не выпадкова, такім чынам, праз трыццаць гадоў трохі вышэй на ўзгорку будзе пабудавана тут праваслаўная царква, якая згарыць у 60-ыя гады мінулага стагоддзя. На карце-фотаздымку, якую мы ўжо некалі публікавалі, што зрабілі нямецкія лётчыкі ў 1944 годзе, добра відаць і саму царкву, і забудовы ў гэтым самым месцы – Загрыдаве.
У любым выпадку Івацэвічы прыраслі адной мясцінай, назвай і гісторыяй.

Падрыхтаваў Валерый Гапееў.

 

ИВАЦЕВИЧИ. 500 ЛЕТ.

 В 2019 ГОДУ МОЕМУ ЛЮБИМОМУ ГОРОДУ ИСПОЛНИЛОСЬ 500 ЛЕТ. БОЛЬШЕ ЧЕМ ПОЛ ТЫСЯЧИ ЛЕТ ЖИВУТ НА ЭТОМ МЕСТЕ ЛЮДИ. МНОГИЕ ИЗ НИХ, СОВСЕМ КАК Я И ТЫ, ЗДЕСЬ РОДИЛИСЬ, ВЫРОСЛИ. ГОРОД ТОЖЕ РОС, ХОРОШЕЛ, МЕНЯЛСЯ. МНОГИХ УЛИЦ И ДОМОВ УЖЕ НЕТ, ПОЯВИЛИСЬ НОВЫЕ. ДАВАЙТЕ СОВЕРШИМ ВИРТУАЛЬНОЕ ПУТЕШЕСТВИЕ ПО СТАРОМУ ГОРОДУ, ПОСМОТРИМ, КАКИМ ОН БЫЛ 50, 100, 200 ЛЕТ НАЗАД.

Івацэвічы. Год 1944.

       Знаходка была наколькі нечаканай, нагэтулькі і прыемнай: аўтару гэтых радкоў літаральна падарылі магчымасць “скачаць” з сеціва фотаздымкі. Незвычайныя і ўражлівыя. З іх, па частках, сабраўся адзін – вось той, частку якога вы бачыце на гэтай старонцы.

Гэта – рабочы пасёлак Івацэвічы. Дата: 11 ліпеня 1944 года. Гэта дзень вызвалення горада, ранне. Здымкі горада з вышыні былі зробленыя нямецкім самалётам. Навошта гітлераўцы рабілі гэта, калі Чырвоная армія ішла ў наступленне на Івацэвічы, невядома. Але на сёння гэта адзіная магчымасць пабачыць нам, якімі былі Івацэвічы ў той час…

Што-нішто патлумачым. Пад літарай “А” пазначана тэрыторыя чыгуначнай станцыі. Пад лічбай 1 – будынак абслугоўвання (вакзал), 2 – чыгуначныя стрэлкі, 3 – лабаз (склад для зерня, мукі ці іншага). Як бачна, вакзал раней знаходзіўся на другім баку чыгуначных пуцей.

Літарай “В”, як вы здагадаліся пэўна, пазначана тэрыторыя лесазавода, на якой былі склады, бо на карце так і напісана – “захоўванне матэрыялаў”. “С” – гэта сённяшні спіртзавод. 

Амаль што не змяніліся нашы галоўныя вуліцы, якія далі пачатак гораду. Галоўная вуліца – частка Варшаўскага тракту – вуліца Леніна, на той час – Шасейная. Яна перасякаецца з цяперашняй Клютко, тады – вуліца 1 мая (прыводзім назвы да 1939 года).

Добра бачная сённяшняя вуліца Савецкая, раней яна называла вуліца 3 мая, доўгі час яна была галоўнай у горадзе, на ёй праводзіліся дэманстрацыі. Там, дзе сённяшні сквер і помнік загінуўшым воінам, бачна пляцоўка з фігурнымі дарожкамі.

Ад будынка лабаза, цяперашняга вакзала, да Шасейнай ідзе вуліца Касцюшкі – цяперашняя Паштовая. Амаль паралельна з Савецкай праходзіць вуліца, якая мела цікавую назву – Няцэлая. Гэта сённяшняя Камсамольская.

Вуліцы, у якую літаральна упіраюцца сённяшняя Савецкая і Камсамольская, цяпер існуе часткова (вул. Базарная) – тут знаходзіцца наша плошча ля райвыканкама.

Як бачна на здымку, жылых дамоў на гэтых вуліцах нямнога – асноўная частка насельніцтва жыла наводдаль – на карце у верхнім левым куце. Гэта так званы раён “Прага”. Відаць вуліцу Чарткова – тады яна была Косаўская, Вызваленую – тады Сянькевіча, яшчэ амаль не забудавана сённяшняя Брэсцкая – тады Траўгота.

На былой Шасейнай добра відаць адзін вялікі будынак,  пазначаны лічбай 4 – гэта праваслаўная царква. Вось і ўсе нашы Івацэвічы на той, 1944 год. Тады ў іх пражывала крыху больш за тысячу чалавек, гэта быў менавіта рабочы пасёлак. 

У 1945 годзе рабочы пасёлак Івацэвічы становіцца райцэнтрам. А ў 1947 годзе Указам Прэзідыума вярхоўнага Савета БССР атрымлівае статус гарадскога пасёлка.

У 1962 годзе Івацэвіцкі раён быў аб’яднаны з Бярозаўскім, статус райцэнтра Івацэвічы згубілі, але ў 1965 Івацэвіцкі раён быў адноўлены. 

У 1966 годзе Івацэвічы атрымліваюць статус горада. На той год у Івацэвічах пражывала каля сямі тысяч чалавек.

Падрыхтаваў Валерый ГАПЕЕЎ.

Калі вас зацікавіла карта нашага горада 1944 г., вы можаце перайсці па спасылцы https://luftbild.1871.by/#lat=52.70504&lng=25.32665&zoom=17  і разгледзець яе больш падрабязна. Акрамя таго на сайце фотаздымак з нямецкага самалёта пакладзены на карту сучаснага горада, каб вы лепей арыентавалісь. І, канешне, перачытайце радкі з кнігі А.Марціновіча "Цень крумкачовага крыла", дзе мастацкім словам распавядаецца прыкладна пра той жа час.

ГОРОД ЗА ГОД ДО 500-ЛЕТИЯ

Железная дорога - 

главная транспортная артерия.

  Железнодорожная линия Москва - Брест пересекает наш город и является одной из главных транспортных магистралей не только района или области, но и всей республики. Что мы знаем об истории этой железной дороги? Ходит предание, что через Ивацевичи дорога прошла случайно. Первоначально ее планировали провести через крупный населенный пункт того времени местечко Коссово. Но коссовские купцы, побояшись конкуренции, дали кому надо взятку и дорогу передвинули в Ивацевичи. В итоге именно благодаря железной дороге начался бурный рост поселка Ивацевичи, который позже превратился в город, и, во многом благодаря дороге, стал районным центром. Давайте узнаем кто, когда и почему строил  дорогу.

Выстава работ ЯЗЭПА ДРАЗДОВІЧА 

ў Івацэвіцкім гісторыка-краязнаўчым музеі

 Сёлета спаўняецца 130 гадоў з дня нараджэння мастака, скульптара, лінгвіста, гісторыка, этнографа, пісьменніка, паэта, аднаго з заснавальнікаў беларускага нацыянальнага гістарычнага жывапісу Язэпа Драздовіча. З нагоды гэтай падзеі  ў музеі нашага горада ладзіца выстава "Скарбніца Язэпа Драздовіча".  Драздовіча называлі "беларускі Леанарда да Вінчы". Да канца красавіка жадаючыя яшчэ могуць наведаць выставу. Для астатніх мы прапануем відэарэпартаж з яе адкрыцця.

155 год назад адбылося паўстанне пад кіраўніцтвам Кастуся Каліноўскага

Пытанняў пра падзеі 1863/64 гг.,  звычайна іх называюць "Паўстанне пад кіраўніцтвам Кастуся Каліноўскага", можна задаць шмат. Напрыклад, ці ставілі кіраўнікі паўстання мэтай вызваленне Беларусі, ці быў Каліноўскі яго кіраўніком, і, наогул, ці зваўся ён Кастусём. Між тым гэта паўстанне закранула нашу мясцовасць і пра яго цікава даведацца больш падрабязна. Пра  жыхароў нашага раёну, якія можа стацца ўдзельнічалі ў гэтым паўстанні можна  даведацца тут.